Nám Hori là gì? Đặc điểm và bệnh lý liên quan

Nám Hori là tình trạng bệnh lý về da thường gặp, biểu hiện ở các đốm màu vàng nâu, xanh hoặc nâu xám trên da, đồng đều ở cả 2 bên mặt. Phụ nữ chiếm đại đa số người mắc nám. Thời kỳ mang thai, giai đoạn biến đổi hormone lớn, là một trong số những nguyên nhân gây nám da. Người sử dụng thuốc tránh thai và các loại thuốc nội tiết tố cũng bị ảnh hưởng.

Nguyên nhân gây nám Hori là gì?

Các yếu tố căn nguyên gây nám da, bao gồm nám Hori (bớt hori, Hori’s Nevus, ABNOM, bớt dạng Ota mắc phải hai bên gò má), gồm có gen di truyền, tia cực tím (UV), nội tiết tố (thời kỳ mang thai, các liệu pháp hormone), mỹ phẩm, các loại thuốc quang độc, và thuốc chống động kinh.

Bệnh nám kích thích tế bào sắc tố (melanocyte) từ các nội tiết tố nữ như estrogen và progesterone, sản sinh thêm nhiều hắc sắc tố melanin khi làn da tiếp xúc trực tiếp với ánh nắng mặt trời.

Gen di truyền

Khuynh hướng gen di truyền là 1 trong những yếu tố gây nên tình trạng nám Hori, và mức độ khác biệt giữa mỗi người.

• Phụ nữ chiếm đại đa số (90%) người bị nám, so với chỉ 10% nam giới.
• Người có làn da sáng, lại sống ở những vùng có lượng ánh nắng mặt trời lớn, thì dễ bị nám hơn người khác.
• Gen di truyền ảnh hưởng tới 50% số trường hợp bị nám. Nếu trong gia đình có người bị nám, thì nhiều khả năng người cùng huyết thống cũng sẽ bị.

Tiếp xúc với ánh nắng mặt trời

Bức xạ cực tím trong ánh nắng mặt trời có thể tạo nên tình trạng peroxit chất béo ở màng tế bào, tạo nên các gốc tự do kích thích tế bào hắc tố (melanocyte) sản sinh dư lượng hắc sắc tố (melanin). Nếu không được chăm sóc da đúng cách, bệnh nám sẽ nhanh chóng xuất hiện.

Lưu ý: Kem chống nắng ngăn cản tia UV-B (bước sóng 290 - 320 nm) không ngăn cản được các tia UV-A có bước sóng dài hơn, và bức xạ khả kiến (320 - 700 nm). Hai loại bức xạ này cũng khiến tế bào hắc tố sản sinh hắc sắc tố.

Ảnh hưởng bởi nội tiết tố

Nội tiết tố (hormone) cũng đóng vai trò quan trọng trong sự phát triển của bệnh nám Hori. 

• Hiện tượng mặt nạ bà bầu (tình trạng bị nám da từ giai đoạn mang thai) được xác định là xuất phát từ khoa sản. Hiện vẫn chưa tìm ra cơ chế chính xác của hiện tượng này. Estrogen, progesterone, và mức độ nội tiết tố kích thích tế bào hắc tố thường tăng cao trong Tam cá nguyệt thứ 3 của thời kỳ mang thai, và đây có thể là 1 yếu tố.
• Người bị nám nhưng không sinh con không ghi nhận mức tăng estrogen hay các loại nội tiết tố kích thích tế bào hắc tố nhưng vẫn cho thấy mức tăng thụ thể estrogen. Hơn nữa, đã ghi nhận một số trường hợp bị nám do sử dụng thuốc uống can thiệp chứa estrogen và progesterone và liệu pháp diethylstilbestrol điều trị ung thư tuyến tiền liệt.
• Kể cả những phụ nữ tiền mãn kinh sử dụng thuốc progesterone cũng có thể bị bớt hori mới, trong khi những người chỉ dùng thuốc estrogen thì không. Hiện tượng này cho thấy progesterone đóng vai trò chính trong quá trình phát triển của bệnh nám.

Bệnh tuyến giáp

Người bị nám có khả năng mắc bệnh tuyến giáp cao gấp 4 lần.

Có mối liên hệ giữa sự phát triển của bệnh nám đốm, nám Hori, bớt Hori và sự xuất hiện của nốt ruồi hắc tố.

Dịch tễ học

Bất kỳ ai cũng có thể bị nám da. Bệnh nám xuất hiện phổ biến hơn ở người có làn da tối. Phụ nữ mắc nám nhiều gấp 9 lần nam giới. Bệnh này hiếm khi xuất hiện ở tuổi dậy thì, nhưng lại khá phổ biến ở tuổi sinh sản, ghi nhận ở 15% - 50% trường hợp phụ nữ có thai, biến thiên 1.5% - 33% tuỳ vào từng khu vực.

Sinh bệnh học

Yếu tố quan trọng nhất là mức độ tiếp xúc với ánh nắng mặt trời. Bức xạ UV gây ra sự sản sinh nội tiết tố kích thích tế bào hắc tố alpha và corticotropin, interleukin 1, endothelin 1, dẫn đến tăng sinh melanin trong tế bào hắc tố trong lớp biểu bì. Tình trạng viêm da gây ra tiếp xúc kéo dài với tia UV và kích hoạt nguyên bào sợi tái điều chỉnh các yếu tố tế bào gốc trong lớp nám hạ bì, khiến cho quá trình tạo hắc tố tăng nhanh.

Bệnh nám xảy ra ở các vùng da tiếp xúc với ánh mặt trời như là chứng tăng sắc tố mắc phải, thể hiện ở các đốm sắc tố phân bố đối xứng, có thể thành mảng hoặc thành chấm (nám Hori). Những khu vực tiếp xúc với nắng nhiều hơn sẽ bị nặng hơn, bao gồm má, môi trên, cằm, và trán.

Chẩn đoán

Chưa có phương pháp chẩn đoán phòng khám được chỉ định, dù nhiều nghiên cứu đề xuất chẩn đoán rối loạn chức năng tuyến giáp, nhất là với trường hợp nám sau sinh, hoặc liên quan đến sử dụng thuốc can thiệp đường uống. Trong những trường hợp này, áp dụng các xét nghiệm chức năng tuyến giáp là phù hợp. Đèn Wood cũng giúp xác định vùng sắc tố ở lớp hạ bì hoặc biểu bì.

Phân biệt nám mảng và nám Hori

Màu sắc

Từ kết quả soi da và so sánh về màu sắc, bệnh nám mảng có đại đa số là những đốm màu nâu sáng (chiếm tới 98% số trường hợp) so với chỉ 10% đối với nám Hori. Ngược lại, đốm nám màu xanh nâu hoặc xám chỉ xuất hiện ở người bị bớt Hori (Hori’s Nevus), chiếm 63%.

Hình thái học

Về mặt hình thái học, một số hình thái chiếm tỉ lệ phổ biến với các trường hợp bệnh nám mảng, bao gồm:

• Mảng sắc tố bất thường: chiếm 98%;
• Mảng sắc tố thường: 38%;
• Mảng dạng cong: 68%;
• Mảnh hình tròn: 48%.

Ngược lại, hình thái đốm phân tán thì chỉ có bệnh nám Hori mới xuất hiện, chiếm tới 52% trường hợp.

Một đặc điểm khá dễ nhận biết nám Hori Neavus là sự phân bố đốm nám ở cả 2 bên má. Hiện chưa rõ nguyên nhân, hay tác nhân nào, gây nên sự phân bố này.

Lỗ chân lông và tuyến mồ hôi

Tình trạng bít tắt nang lông và lỗ tuyến mồ hôi xuất hiện ở hầu hết các trường hợp nám mảng (98%) so với ít thấy ở trường hợp nám Hori (4,3%). Hơn nữa, tình trạng giãn mao mạch cũng rất phổ biến với nám mảng (52%), so với chỉ 19,6% ở nám Hori.

Đối với hiện tượng này, nhiều bác sĩ giải thích rằng mô bệnh học của nám mảng đẩy hắc sắc tố và/hoặc tế bào hắc tố lên lớp thượng/trung bì, mà không tác động đến nang lông và tuyến mồ hôi. Ngoài ra, hắc sắc tố và/hoặc tế bào hắc tố có thể phân tán lên lớp hạ bì sâu, mà gần như không thâm nhiễm tế bào lympho quanh mạch máu ở lớp hạ bì.

Chữa nám chân sâu không khó nếu có liệu trình phù hợp.

Ngược lại, các đặc tính khi soi da của nám Hori (nám chân sâu) lại chưa ghi nhận rõ. Theo một số nghiên cứu, tàn nhang là tình trạng chấm sắc tố đồng nhất, có màu xám xanh, thường xuất hiện từ nhỏ, chỉ 1 bên mặt, và có tăng sắc tố vùng niêm mạc. 

Trong khi đó, nám Hori có phân bố đều 2 bên mặt, là đốm màu nâu xanh hoặc xám, chiếm 63% trường hợp mắc phải. Đốm nám Hori có màu nhạt hơn và to hơn tàn nhang.

Đó là do tế bào hắc tố melanocyte trong trường hợp nám chân sâu nằm ở lớp nông hơn, mật độ thấp hơn ở lớp bì nhú và trung hạ bì, so với trong trường hợp tàn nhang, thì tế bào hắc tố phân tán khắp lớp bì nhú và lớp bì lưới.

Hơn nữa, kiểu phân bố nám đốm đồng nhất xuất hiện ở 52% trường hợp nám chân sâu (có nghiên cứu cho thấy tỷ lệ này lên tới 100%). Nguyên nhân của kiểu phân bố này là do quá trình tái kích hoạt và tổng hợp tế bào hắc tố sai chỗ bị trễ, là hệ quả của quá trình hắc tố di chuyển từ lớp biểu bì gốc và biểu bì bất thường trong quá trình hình thành phôi. 

Đây có thể là nguyên nhân dẫn đến sản sinh những đốm nám màu đồng nhất mà không làm bít tắc lỗ chân lông và lỗ tuyến mồ hôi, với tỉ lệ chỉ 4,3% như trên.

Bệnh giãn mao mạch

Mối liên hệ giữa bệnh nám da và bệnh giãn mao mạch còn chưa rõ ràng, vì có nhiều yếu tố ảnh hưởng, như: bức xạ mặt trời, tác dụng phụ của thuốc bôi, gen di truyền, chủng tộc, khiến cho một số người bị nám dễ bị giãn mao mạch hơn. 

Các yếu tố tăng trưởng nội mô mạch máu

Cũng cần lưu ý rằng quá trình tiếp xúc với ánh mặt trời, và sử dụng thuốc bôi da như corticoid hay hydroquinone có thể gây ra hiện tượng ban đỏ và giãn mao mạch. Nghiên cứu cho thấy các yếu tố tăng trưởng nội mô mạch máu tập trong nhiều hơn ở vùng da bị nám, so với vùng da xung quanh. Những yếu tố này không chỉ là tác nhân tiềm ẩn cho quá trình hình thành mạch mới trong mảng nám, mà còn kích thích quá trình tạo hắc tố và tăng sắc tố ở lớp biểu bì.

Làm thế nào để điều trị nám Hori?

Một trong những phác đồ điều trị nám Hori hiệu quả nhất hiện nay là sử dụng kết hợp công nghệ laser thẩm mỹ Derma Pastel và công nghệ trị nám Derma Pixel. Công nghệ Laser Pico dù có bước sóng ngắn hơn, nhưng cho thấy hiệu quả điều trị chưa tối ưu.

Phác đồ điều trị chuyên sâu kết hợp laser Derma Pastel và Derma Pixel

Phác đồ điều trị này mang lại:

• Giảm nám Hori nhanh chóng. Chỉ sang 5 buổi điều trị, nám đã gần như biến mất. Các vết nám đốm, bớt Hori trên da mờ tới 90%.
• An toàn. Chưa có trường hợp biến chứng, tăng sắc tố, kích ứng, phù nề… nào xuất hiện. Hàng ngàn phụ nữ, bao gồm cả những sao Việt nổi tiếng như diễn viên Đàm Hằng đã trải nghiệm công nghệ trị nám bằng laser này và rất hài lòng với kết quả.
• Làm trắng da. Liệu trình cung cấp tinh chất nồng độ cao cho da, giúp da tăng khả năng chống thương tổn đối với ánh nắng mặt trời và tia UV. Đồng thời, giúp da trở nên căng bóng, sáng mịn.
• Xoá nếp nhăn. Nhờ năng lượng laser chống lão hoá, kích thích collagen phục hồi, tái tạo, và tăng trưởng mạnh mẽ, những nếp nhăn ở vùng da điều trị mờ đi trông thấy.

Chăm sóc da tại nhà

Quy trình chăm sóc da trị nám chân sâu tại nhà sẽ được cơ sở thẩm mỹ, phòng khám hướng dẫn đầy đủ, chi tiết. Người bệnh cần theo sát hướng dẫn để đảm bảo kết quả trị nám chân sâu tốt nhất.

• Tránh tiếp xúc trực tiếp với ánh nắng mặt trời hàng ngày. Luôn bôi kem chống nắng khi đi ra ngoài. Trong thời gian điều trị tích cực, hãy bôi kem chống nắng ngay cả khi ở trong nhà.
• Sử dụng đúng các loại thuốc bôi hỗ trợ điều trị nám tại nhà, kem dưỡng ẩm da sau buổi điều trị nám bằng laser.
• Dừng các loại kem trị nám tự mua về bôi để chữa nám tại nhà. Những loại kem đó thường có chứa thành phần tẩy trắng da, nếu sử dụng nhiều, lâu dài sẽ rất có hại cho da và cơ thể.

Chế độ ăn uống ảnh hưởng nám

Cho đến thời điểm này, chưa có loại thực phẩm nào được xác định là ảnh hưởng trực tiếp tới quá trình hình thành nám, chữa trị nám, hay làm nám nghiêm trọng thêm.

Tuy nhiên, để giúp da sáng khoẻ, hỗ trợ điều trị nám Hori bằng laser, hãy dùng các loại thực phẩm giàu vitamin D.

• Sữa hạnh nhân.
• Trứng.
• Thịt.
• Sữa.
• Nấm.
• Cá nhiều dầu.
• Nước cam.
• Sữa chua.

**

Thẩm mỹ viện Ý Lan đã chữa thành công cho hàng ngàn khách hàng, hiệu quả đối với mỗi trường hợp cụ thể có tác dụng khác nhau tùy thuộc vào cơ địa của từng người.

THẨM MỸ VIỆN Ý LAN

Địa chỉ: 12A Trung Liệt - Đống Đa - Hà Nội

Hotline: 0822116633 - 0833116633 - 02432889666

Facebook: https://www.facebook.com/thammyvienYlan/

YouTube: https://www.youtube.com/c/ThammyvienylanVn

Nguồn tham khảo: Viện Sức khoẻ quốc gia Hoa Kỳ. Bệnh nám. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK459271/